Несказочная проза алтайцев. - 2011. (Т. 30)

Бу öйдö дезе ийт Эрликтиҥ экелеле берген курсагын ончозын jийле, тÿктене öзö бертир, тÿги öзö берген турды. Бу ончо бойы- ныҥ ижин кöрÿп, Эрлик каткырып ийеле, турган ла jерине jок болуп кайыла берди. Ийт кöр таппады. 11 Саат-маат öйдиҥ бажында ÿлген-кудай jедип келген турды. Келеле, кöрÿп турар болзо: байагы эки кижи тынданып калган, кызыл эт jÿгÿришкилеп турды. ÿлген тыҥ сананды: «Бу не неме, байагы jер алдындööн тайыла берген кижи келип, мен jокко мениҥ керегиме киришкен туру, ол мени бу jанынаҥ тöгÿндеген турбай». ÿлген узак отурып, сананды. Нени эдерин — чек билбейт. «Айса болзо, бу улусты jок эдер? Не дезе оныҥ тынын Эрлик кийдирген, jер ÿстинде мындый кызыл эт улус jок болор учурлу. Айса анайып артырар ба?» — деп сананат. Мыныйып санааркап отурганча, ÿлгенге келескен маҥтап келди. Ол тырлаҥ-ыбырлаҥ болуп турала, чичке ÿниле ÿлгенге айтты: — Олорды, jаҥы табылган улусты не jок эдетен? Öлö берге- ни — öлзин, öлбöгöни — ак jарыкта jыргап, ыйлап-сыктап jÿр- гей — деди. Улген келескенниҥ бу сöстöрин чын укты. Ол улусты öлтÿрбей, артырып салды. 12 Jе улус jылаҥаш кызыл эт болгон учун, мынайда сананды: «Акыр, бу улус соокко тоҥуп öлöтöн болор. Кайтса да, бу улусты мен jайагам ине» — деп. Олорды ол тÿктÿ эдип jайарга сананган, jе Эрлик келеле, олордыҥ тынын кийдиреле, ийтке тÿк тÿктендирип салган. Улген улусты jылыдатан от керегинде тыҥ санана берди: «Оны кайдаҥ табатан, недеҥ сананып табар, нени эдер — деп. — Бу улус jылаҥаш не» — деп. Jе бу öйдö бапылдаган бака келди, ÿлгенге айдып турды: — Кырдыҥ jалбак jеринде куу деп öлöҥ бар, оны уужап ий. Кырдыҥ ÿстинде эки кату таш бар, оны бой-бойына согуштырып ий — оноҥ чедирген чыгар; ол кууны jаба тудала, таштарды чагыштырып ийзеҥ — от чыгар. Куу öлöҥ кÿйгир не. Ол тушта от чыкса, одын сал, агашты сындырып отко салзаҥ, jаан jалбыш jалбырап чыгар. Кызыл-jылаҥаш улузыҥ ол чыккан, кÿйген оттыҥ изÿзине jылынып, курсак быжырып jиир, jÿрÿм узаар — деди. 13 ÿлген кырга чыгып, эки ак таш алды, jалбакка тÿжÿп, эки jалбырак алала, ужап ийеле, эки ташка jаба тудуп ийеле, таш-