Несказочная проза алтайцев. - 2011. (Т. 30)

Бистиҥ тайка дезе Карайа болгон. Чаптыганга ол кара кысты тайарда, Чаптыган дезе кижиле баргылалу болуп. Айарда мун- дустардыҥ тайказы дезе Карайа. Карайа дезе: «Сен кижиле бар­ гылалу ба сен?» — деп. Аар* экÿ эрвектежеле, урушлаан. 4 Ааҥ соҥдо ол Эрÿлдей дезе бойыныҥ алтай албатызын кор- кушту сохранить эдип, алтай улустаҥ налогты jуу алып, каанга тöлööн уул. Каанга тöлööрдö, кааны, онын центри болгон Куз- нецкийде. Ол тийиҥди jуунадып апарала, тöлöп, оноҥ чанала jан турган. Айарда, каан айткан: «Бо алтай албатызы налогты тöлöп jат jакшы». Алтай улустыҥ дезе, кöр турар болзо, экелген тийини, акча jок болгон, тийин ле бер турган, тийиҥниҥ jаҥыс ла Кози­ не адатан. Айарда, алтай албатыны дезе мактаан аайлу болгон. Ненин учун дезе, канайта мактаан дезе: «Агажында дезе белеет jок, jеринде дезе кезинти jок». 154. JАРНАК 1 Jарнак деп кижи сööк-тайагы jаан кижи. Ол бу jерге кайдаҥ кел­ ген? Кем де билбес. Байла, Алтайдын кандый бир толугында чыккан, öскöн болор. Jе ол Алтын-Кöлдиҥ jаказында jерге jур- таарга тын сананып алган кижи болтыр. Jарнакта кожоҥ бар болгон. Ол кожоҥын бу jердиҥ улузы угала, чын, ол ыраак jердеҥ келген деп, бодоштыра айдып тура- тандар. Jарнактыҥ кожоҥы мындый болгон: Эдил сууны jакалай Эл-jонымныҥ сööги калт. Jайык сууны jакалай Jон-элимниҥ сööги калт. Аба-Jыштыҥ араага Арайдаҥ келдис jууртаарга. Алтын-Кöлдиҥ jакага Амадап келдис артарга. Ала-Куурай Алтайым Аба-jышка jыргатсаҥ. Алтын-Кöлдÿ Алтайым Алкыш берип, jатыртсаҥ. 2 Jарнак бу Алтайга jиит, jаш тужунда келген. Ол тушта оныҥ адын да улус билбес болгон. Jиит ле андый кÿчтÿ кижи.