Несказочная проза алтайцев. - 2011. (Т. 30)

11 Кара jаҥыс эjезиниҥ кÿÿнине болуп, Шуну-батыр jетен кулаш jер-тамыдаҥ чыкты. Калдан-Ойрот-каанныҥ Алтайына келип, ал- дындагы кондырып койгон ийттиҥ jардын кодорып, бойыныҥ jардын таккылайт. Ийттиҥ кöзин ал чачып, бойыныҥ кöзин ор- дына кондырдылар. Озогы ордына кийдирип, эмдегилеп салды. Оноҥ Шуну-батыр Калдан-Ойрот-адазына мынайда айтты: — Мен jаргак тонду, jÿзи-бажым кööлöнип, jалчы кижи болуп, эжиктиҥ jаагына отурайын. Слер дезе кÿмÿш чÿмдÿ кÿлÿкте- реерди, алтын чÿмдÿ алыптараарды jууп алып, тöрдиҥ бажына, ак ширдекке отургускар — дейт. — Эртен, эртен тура кÿн чар- чап тийип турза, ÿч текпелÿ темир jаазын öргööгö экелзин, деп айдыгар — деди. — Ол тушта Эjенниҥ батырлары темир jааны темделижип алып, кирген тужунда: «Учы-куйунаҥ ары отурган кул кижидеҥ баштап тартар ба, айла тöрдö отурган алып-батыр- лардаҥ баштап тартар ба?» — деп сурагар. Ол тужунда Эjен- каанныҥ батырлары «биске кем де» тÿҥей деп айтса, мен тар- тарым — деди. Эм эртен тура темир jааны темдележип, Эjен-каанныҥ ба­ тырлары ак öргööгö алып кирдилер. Ол öйдö Калдан-Ойрот Эjен- каанныҥ батырларынаҥ сурап отурат: — Темир jааны казан-эш азып турган улустаҥ, учы-куйунаҥ баштап тартар ба, айса тöрдö отурган алтын чÿмдÿ алыптар тар- тар ба? — деп. — Биске кем де тартса тÿҥей. Jаҥыс тартып ла берзин деп ийген — деп, Эjен батыры каруузын берет. 12 Эжиктиҥ jаагында отурган jаргак тонду Шуну-батыр темир jааны алган бойнчо, ÿч текпезине jетире тартып ийет. Ол öйдö jаҥы кондырган эки кöзи ойто чыгып келген. Шуну ол улуска билдирбестеҥ, jÿзин сыймаачы бололо, эки кöзин ойто кийдире сугуп ийет. Оноҥ Калдан-Ойрот кааннаҥ сурады: — ÿч текпезине токтодып койойын ма*, темир jааны ÿч jер- деҥ сый согойым ма? — деп. Калдан-каан карузын берди: — Калак-кокый, jаан каанныҥ немезин ÿребей, ол ло кеми- не токтот! — деп. Шунуныҥ бойыныҥ кöзин алып, ийттиҥ кöзин кондырбаган болзо, бойыныҥ jардын алып, ийттиҥ jардын кондырбаган болзо,