Несказочная проза алтайцев. - 2011. (Т. 30)

ган, jердиҥ-суудыҥ немези табарган ба деп. Ол чалулар бастыра атту. Чалурадыҥ аттары бар: Эрен, Сагал-кам, Булут-каан, Караш, Jелбис — jердиҥ-сууныҥ ээзи, Кыйак, Абы-кам. Олорды алкап кажызына ла айдатан сöстöри башка-башка. 139. КАМ АЛТЫН ТОН 1 Алтын Тон деп кишини мынаҥ тÿрмеге баса айдаган да. Анан айдарда, тÿрмени канча кат сомокло сомоктойло, кийдир ле койсо, киши чыгары бас jÿрер дийт. Баса айдаган туру, кам деп. Анан ол кишини торт бутпей салала, абыска апарган. Абы- ска апарарда, ол абыс десе: «Бу кишини бошотсын, jандыр- сын — деген. — Бу кишини калас тутклабар, бу кишини jан- дырар». 2 Сомоктойло, jÿререрде, кийнинеҥ байа киши ойто тÿрме- неҥ чыккалан, тÿрмениҥ завалинкасында отурар. Не басjÿрсе, тышкартында басjÿрер. Барып, кöрсö: киши jок, а эшик сомок- ту. Анан ол кишини jандырган. Анан ол десе абыс байа алтын- ла чÿмдеген тоны бар не, байа кошту jарандыркойон, «пазала- чонный». Ол кийимин кийдиреле, ол кишини «падарак» эдип jандырган. Онын учун ол кишини ай адаган, Алтын Тон деп. Ол киш инин ады баса башка киши. Оны адам да коркур, ада- бас, ол кошту jаан, страшный тын улустар. 140. КАМ ТЫТ* Орбон* деп кам болгон тийт. Ол анда, ол ло тöргÿнде* jат- туран кам болгон. Онон ол кам öлöрдö тесе, онын тÿҥÿрин бир тытка карындашы илкÿйен тийт. Байа тÿҥÿрдиҥ табышына чы- дабай, байа тытты öртöйöн тийт. Ортöйöрдö, байагы тыт кÿйкал- бай-а, öртöйöндö. Тÿҥÿри сула кÿйкалан ба кандый. Анан бай­ агы jолдыҥ кырынан ондый кам тыт осип чыккан. Ол кам кубулала, ол jолдоҥ кам тыт болып чыккан.