Несказочная проза алтайцев. - 2011. (Т. 30)

3 Оноҥ бир кÿн jылан мынайта jыл jÿрзе, кöрзö, ол кижиниҥ эки jашту балазы ойноп jÿрген. Ойндо jылан куйругына бойы- ныҥ jалтыру-уш эрjинезин мынай салалып не, ол баланы мы- найып недерде, ол бала оны тударга турган не! Там ла там ырап, там ла ырап, ол баланы ал jÿререн. Апарала дезе, ол баланы азыраган, ол jылан адазы болуп не. Азырайла, чек бала уктап jатса не, ол балага коронын араайынаҥ божот турган. Бала öлбööн, а jаҥыс ла ол сары-корон jылан ошкош. Jе ко­ рон öдÿп калган бала саргарып турбай. Оныҥ бÿдÿжи, чачы — ÿзе оной сары болуп не. Ойндо, оной турала, ол бала коркышту jаман кылыкту болуп калан. Jе, ол корон эди-канына öдÿп, кылык-jаҥына, онойып калган ошкош. Оноҥ, оной турала, ол jылан карыйла, öлгöн. Ол jылан- ныҥ уулы чыдаган. 4 Ойндо база ла [jылан чылап] айландыра улуска бир де jак- шы керек этпес: кой, мал-ажын ÿзе уурдап, ÿзе jиир. База jама- ан санаалу уул болерен. Ойндо ол уулдыҥ айылду-jуртту болор öйи де jедерен. Кажы ла кижинеҥ бар [бала] кудалаза, «Jе, сениҥ адаҥ, сары корон jылан, мениҥ уйымды чаккан ла, мениҥ аҥчы ийдимди чаккан ла...» — деп, улус ого кем де балазын бербей туран. Оной бербей турганча дезе... Канайдар база? Эш jок, арга jокто, манjы-тодоштордыҥ кызын уурдаган. Манjы-то- доштор ол каанына удура jуулашкан. Калjу манjы-тодош деп адаткан тодош болгон. Оныҥ кызын алала, экÿ jуртап jатканча... Чек ол манjы-тодоштыҥ кызы — омок бала, тегин бала эмес. Казыр манjы-тодоштыҥ балазы деп оны тегин адабаан эмей! 5 Ойндо ол чек jыланныҥ уулына бош-jайым бербей, удура согуш туратан болгон. Jе кööркийдиҥ колы-буды уурлай берен кийнинде, кайда барзын? Ол кыпчактыҥ кыйнына чыдаш албай, кööркий качкан. Качарда, ол уул оны боочыныҥ, кырдыҥ бажы- на чыгала, ол келинниҥ мойынын омур койон. (Эмди дезе ол кырды эшти ÿзе Аjый-таай адаган не, мен ундып койом! Мын- дый да боочыга бажын омурган деп.) Ойндо, экинчизинде, дезе ол уурчы сойоҥдор дийт. Коркыш­ ту калjу, база ла казыр андый улус. Тÿн jорыкту сойоҥдор деер, тÿш jорыкту эмес. Немени канайта да уурдалайын деер. Сойоҥдордыҥ кызын уурдайла, экел, jуртаган. База ла ол кыс оныла тартыш турала, кööркий колы-буды уурлап, база ла уйадай