Несказочная проза алтайцев. - 2011. (Т. 30)

Эми кöрÿп турар болзо, ол сос — кöдÿрези чин. Качан Чап- таганга чыксаҥ — ол jалаҥ корум, jалаҥ кайа, а Кара тайга барар болзоҥ — кижи öдÿп болбос тоолголо тайалар. 110. БАЙЛУ МЕЖЕЛИК 1 Озо бу суу jакалай jаткан эмеген-öбöгöн эки кижи болгон. Jе олор бого jадып, балдар азыраарга сананган. Эмеш батыр укту улус. Оноҥ ол балдарын бу ла азырап ла келеетсе, бу сууга тÿжеле, öл калар. Бу агып jаткан сууга. Азырап ла келеетсе, сууга тÿжеле, божоор. Эп-арганы кайдан табар деп шÿÿйле, бу Межеликтин бажына чыгып, jурт тöзöгöн. 2 Межеликтин бажына чыгып, jурт тöзöйлö, jадарда, jе алтай улустыҥ jаҥыла аракы азарга келишкен олорго. Тоскуур тургу- скан, казан экелген. Бала кайда да эки jашка jедеерен. Аракы- ны азып... Jе, ол ондый кÿндер кöп бол турган. Jе ондый да болзо, ол учуралда аракыны азала, ол баланы каруулдабай, ки- чинек ле мынаар туура, кöстöҥ кыйа конеерерде, чыгары нени де эдерге чыга коноло, кир келерде, бала дезе тоскуурдыҥ суу- зына тÿжеле, öл калган. Оноҥ эмегениниҥ тÿжÿре jÿгÿрген jеринде агаш-öзÿм öскöн, адазыныҥ тÿже jÿгÿрген jеринде бу кара корум öскöн. Оныҥ учун бу бистиҥ Байлу Межелик деп адалат. Ого бистин улус кöп чыкпайтан, байлу jер. 111 . ЭJЕЛÿ сыйынду 1 Бу межелик ле бу межелик — эjелу сыйынду, экилези бала- лу, экилези келин, деп куучындар. Бу эки тууныҥ ээлери кыс балдар. Байлу jерге табыш чыгарбас. Табыш чыгарган улус узун jÿрÿм jÿрбес, дийт. Куйлу межеликтин ээзи — уул кижи. Оноҥ арызы — Тадышок, ондо батыр бала баскан ис бар. Бир алтай ла казак батырлар тудушкан. Бир айга кирезин кöрÿжип jÿреле, тудушкан. Бирÿзи-уул. Эjези ого айткан эмтир: «Сен токтоп кал, карындаш. Ол тудушка мен кирейин. Мен — ÿй кижи. Мен jада калзам, кем-jок, сен — эр кижи, бала азырай- тан, jурт тудатан. Иркиттер öскÿрер керек. Мен кыс та болзом,