Несказочная проза алтайцев. - 2011. (Т. 30)

2 А бистиҥ ÿстÿсте турган jаан ыйык эjелÿ-сыйынду. Анда боп- болчок jер бар, анда. Огожы сыйны деп jат, jааны — эjези деп jат. Бистиҥ эҥ jаан учурлу алтайыс ол. Чейнелÿ деп алтайдыҥ jаан ыйыгы ол. Оны тегиннеҥ-тегин адабас, тегиннеҥ-тегин куу- чындабас. Ого барып, бала-барка шалыр jÿрбес. Jирме тогус-одус jылдарда ого улус барып, jылан бажы тирилзе, jыл бажы айлан- за, Алтайын кÿндÿлеп, jаан байрам эткилеп туратан jер дийт ол. 82. КИЛЕҤ-КАЙА Килеҥ ле Кайа* болгон дийт не. Ойндо оноҥ коршту кöчкöлöнип кел тÿжерде, мынаҥ улусты jууга апарган болтыр. Ойндо анаҥ улам темдектейле, ондый jаткан мендий нек-сакта- ры, кичинек таш тÿшсе — кичинек бала, талортозын — талор- то кижи деп, jаан болзо — jаан кижи деп. Анай колырап тÿш турса, чык кöртуртан. Jе эмди де каа-jаа колырап турjат, мен оны чыгып кöрÿп темдектебей де турам. Тÿҥейле то ондо, то ондо öлÿм угул jат. Бир кöргöн-тааныган кижи деп, кижиниҥ кулагы ук jат. Ого бар туран кижи бар эмес. Кижи оны ук jат на. Кööдö Кöк-Кайадаҥ таш тÿшсе, база андый... Кööдö Кöк-Кайа ÿндежип туру деш jат, jаҥыланыжып туру деп. Эмди оны угуп кöр отурар кижи бар эмес. Jалаҥ ла огош... 83. КАЙАЛАРДЫҤ АДЫШКАНЫ Мынаар тöмöн jерис бар. Ол jылдыҥ ла адыш jат. Мында андый кайа бар. Кызыл таш не, кызыл таш, jаан. Адыш jат на, jылдыҥ бажында бир катап адыш jат. Кулака уккам на оны, тен улустаҥ укпагам. Баштапкы ла аткан кийнинде, экинчизин ол ат jат. Сакыжала ат jат. Анда бар ла болбой, ол Алтай jериниҥ ээзи болбой. Айла тен ла jакшы неме эмес, Алтай адыжары деп. Кижи оны темдектеп jат. Адыжарын адыжатан ла турды. Jаман болор деп айдар.