Несказочная проза алтайцев. - 2011. (Т. 30)

ТУУЛАРДЫҤ ЛА СУУЛАРДЫҤ ЭЭЛЕРИ КЕРЕГИНДЕ 71. АҤЧЫ КИЖИ ЛЕ ТУУНЫҤ КЫС ЭЭЗИ 1 Ап-апагаш кар jаап ийген. Алтайдыҥ ÿстинде кара jер арт- паган. Узе карла бÿркелген. Соок кыштыҥ келгени ол. Кыш тÿшти дейле, Аҥчы деп кижи андап барган. Кеп-кий- ими jылу, jеҥил. Чаназын терезиле jапкан. Ок-jаазын саадакка кöп этире салып алган. Аҥчы атанарда, оныла кожо база эки нöкöри барган, нöкöрлöжип аҥдаарга. Аҥчы бойы кайчы, бир нöкöри — шоорчы, ÿчинчизи — комусчы. ÿчÿ jаан Арыскан деп тайгага келгилеген. Ол тайгага ÿчÿ ÿч кÿнниҥ бажында jеткиле- ген. Бу jерге Аҥчыныҥ адазы аҥдаган, таадазы да. Эмди Аҥчы аҥдап баштаган. Кожо аҥдайтан улусты айбылап алып тургандар, нöкöрлöжип jÿрерге. 2 Аҥчы баштаган аҥчылар jедер jерге jеткендер. Одуланарга бай­ бак мöшти талдап алгандар. Одын да эбире, суу да jуук. Оду- ланала, аҥчылар эки-ÿч кÿн аҥдап ийгендер. Тийиҥдер, киштер эмештеҥ ле бар болгон. Jаан аҥдар аска jуук. Бир кÿн эҥирде шоорчы шоор ойногон. Экинчи кÿнде бир аҥчы комус соккон. Учинчи кÿнде Аҥчы деп кижи топшуур согуп, кайлаган. Jаан чöрчöк кайлап баштаган. Байаа эки нöкöр кöрÿп отурза: тÿнде аҥдар одуны айланды- ра базыжып турган, кайды угуп, отты айлынып. Адарга jарабас. Тÿн. Тÿнде кем аҥ адатан эди? Jаан аҥдар бар. Jалбак мÿÿстÿ буландар да бар. Койондор, киштер, тÿлкÿлер, шÿлÿзиндер, агастар кöп-кöп. Тоозы jок деп билдирип турган. Кайчы кижи Аҥчы да кöрÿп отурбай. 3 Jе туулардыҥ, суулардыҥ ээлерин ол кöрбöй отурган. Олорды комусчы кижи кöрÿп отурган. Комусчы кижи керек дезе олор- дыҥ эрмек-сöзин де угуп турган.