Несказочная проза алтайцев. - 2011. (Т. 30)

улузынаҥ чыгым болор, билезинеҥ. Акам экÿди барала, аткан. Онын кийнинеҥ токтоттым мен. Ол коршту коркынчылу. 2 Оны мен угала, керде-марда оны öлтÿрзе, коршту jаҥдаар дийт, бажын терезиле кожо jууйла, сууга салар. Ол акама мен айттым, коркыдып: «Сен jаҥыскан эмес, мен де бар, мениҥ де балам бар. Бастыра jуртка jаманы jедетен неме дийт. Ойто ба- рып: “Эне чöл чыйагым, ак Чолушпа, Алтайым!” — деп, бажыр туруп... Эр кижи бойыныҥ кийген чамчазын уштала, оныҥ ба­ жын, арткан тÿктерин салала, айдынып туруп, сууга салатан немее дийт: “Тöлÿмди кайра бер jадым, чамчамды-кебимди бер jадым — деп... — Ол чамчазына ончо салала, бу тирÿ кептÿ, сууга бер jадым” — деп сананып, салыйер». Ол туку качан сойоло, мен оныҥ бажын алала, чамчазына салдыртала, анай эттиргем. Jе кем-jок, оноҥ бери эки jыл öтти. 61. JЫЛАН 1 Айылга кирген jыланды öлтÿрерге jарабас. Озогы кижи öл- тÿрбес дийт. Агаштыҥ бажыла — «киш-киш-киш!» — деп ту­ руп, чыгарыйер. Ого сÿт чачып, айдынып туруп, чыгарып, сÿрÿп ийер. Ол öнöтийин ле öлтÿртерге келген jуук кижиниҥ сÿнези дийт... Jылан jöргöм чылап jуурыл калар неме. Jöргöмдÿ jыланды эр кижи кöрзö, чамчазын челеп jат*, эмеен кижи кöрзö, пладын* эмезе платезин* уштыйла, челтен дийт. Ойндо байа jылан ак немезин агыс ийер дийт. Оны эрjинези деп айт jат. Кан чачый- еле, барза, тен тÿп jок jурт ÿзÿлер неме дийт. 2 Платка jылан эрjинезин чачыйеле, jÿре берзе, оны алала, кö- рöриҥ не: ак неме бе, кызыл неме jаадыры ба деп. Кызыл неме болзо, jуртты коршту кактап салар неме дийт, сÿт болзо, jажы- на баладыҥ балазына, канча ÿйеге ырызын-эрjинезин бер салан болор. Быйанын бер салала, ол jылан jерге барала, öл калар неме дийт. Бастыра jÿрÿмин бер кÿйен, бойында jÿрÿми jок болуп. Ол jыланды jаскыда öлтÿрзе, быйанду, кÿскиде öлтÿрзе, кар- гышту неме деп, айт jат на. Кÿскиде öл jатса: «Мен чилеп тоҥ jерге кир!» — деп карганарар неме дийт. Jаскыда öлтÿрзе: «Мениҥ