Несказочная проза алтайцев. - 2011. (Т. 30)

ÿч ле карындаш болгон. Ойндо байагы карара отурган байа Кун кöрöрдö, кичиик чонко улус, jажын калан кара улус, ойндо тал- орто боро улус, ойндо орус кижи кажайа саргарала кöзи кöгöрöлö тоҥаарен деп, аныйып сап-сары кöк кöсту болгон деп. Ойндо ол ло ÿч кижидеҥ башка-башка-башка болуп таркаган деп. 22. ЕЛБЕГЕННИҤ JАТКАН JЕРИ ЛЕ АННЫҤ ТАШТАРЫ 1 Алтын-Кöлдиҥ алтыгы учунда, Артубаш öрöкöник алты jанында Айры-таш деп jер бар. Бу Айры-таш деп jерде айл-jур- тту Елбеген jуртаган — Елбеген эмеендÿ болгон, jе бала jок — эки саан уйлу, агаш кереге айлду, андап jÿрер бир атту. Елбе- генниҥ айл-jурты Оöн сууныҥ оҥ jарадында да болзо, Елбеген Оöн суунаҥ су ичпес, оноҥ суу албас болгон. Алтын-Кöлдиҥ де суун ичпес, албас. 2 Елбегениҥ сугады, су алар jери, Jелбер-Таш деп jерде болгон. Jелбер-Таш деп jер Елбеген jаткан Айры-Таш деп jердеҥ öрö сегис километр*, Алтын-Кöлдиҥ сол jараданда, Короты-таш ла Оттук-таштыҥ ортозында, терееҥ ородо. Бу оро Кöнöртки тай- ганыҥ тÿндÿк кöлöткöзинде. Качан Алтын-Кöл кöдрÿлгенде, бу орого Алтын-Кöлдеҥ су келип jат. Jелбер-Таш — Елбегенниҥ су алгызы. Елбеген бойи, качан калчуузы тудар болзо, jети башту болор, а качан jöгööш* болзо, jаҥыс башту болор. Ол ондый кудулгаас кылыкту Елбеген бол­ гон. 3 Бир катап Елбегенниҥ эмеени иҥирде* бир уйды сÿтÿн саай- ла, той балкаштаҥ эткен jираада сÿтти jерге тургузуп койоло, экинчи уйды саап отурган. Онойтордо кийн jанынча, койу агаш- тардыҥ аразынаҥ тÿлкÿ кетеп чыгала, jираада сÿттÿ ичип турган. А Елбегендиҥ эмеени тÿлкÿни кöргöн jок. Елбеген айлынаҥ таш- кары чыкса, тÿлкÿ сÿт ичип турган. Онойтордо Елбеген бир молчок* ташты алала, тÿлкÿ jаары чачкан. Елбеген чачкан таш тÿлкÿни мылчий баскан. Тÿлкÿ ол ло бойнча таштыҥ алтында öлÿп калган jадып jат. (Jе Елбеген чач­ кан ташты кемчип кöргöнде, jооны мындый: таштыҥ кÿн тÿштÿк jаны бийиги — бир jарым метр*, тууразы — эки метр, узу- ны — ÿч метр, квадрат болзо — алты метр.) Бу таш Елбегенниҥ тÿлкÿ öлтÿрген тажы.