Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

3 Кижи амытан оттуң чанынга тургаш, аңаа чылыг апарганын билип каан. Отту холу-биле сегирип алырга, холун от чипкен. Ынчан кижи: «От дээрге анаа эвес чуве-дир» дээн. Кызыл көстүң өшпээн көзүн камнап эгелээн, ынчалза-даа от дөмей-ле өжүп эгелээн. Ынчан ол оътту чулгаш, көсче октаптарга, от катап хып келген. Шак-ла ынчаар ыяш-биле одап эгелээн. Ооң соонда ол көстерни өске улуска база үлеп берген. 32. ӨГНҮҢ ТЫВЫЛГАНЫ 1 Шагда улус баштай-ла ол чурттап турарда, өг деп чүве-даа билбес чораан. Ындыг черни каскаш, оон ыяшты беле баглааш, аа* чадырланып алгаш, аа чурттап турган. 2 Бир-ле катап Довураккай деп кижи өрге-күске өлүрүп, ажы- төлүн, үш уруун, кадайын азыраар дээш чоруткаштың, ол бодунуң кылып алган чадырындан аза бергеш, өске үңгүрже кире берген. Оон кире бээрге, улу кудуруун орта кээп мунупкан болган. Оон ол чүве тудуштур Үстүү оранче барып үнгеш, аа силгиленирге, аа дүжүп калган. Ам бо чүү болду дээш көрүп турарга, ег деп чүве орта турган. 3 Шары баглап алгаш, ол шарыга өгнү бускаш, чүдүрген. Бар- гаш, чүве-даа айтырып чадап каан, улус кижи-даа санынга албас болган. Ам оон, ол-ла кады улус-биле чүдүрүнчүп алгаштың, улустуң шарызының ол кондаалайынга олуруп алгаш, ол-ла хонар чуртунга кады четкен. 4 Кады четкеш, хамык чүвени дүжүржүп алгаш турарга, ол улус өөн еглээш, аъжын-чемин кылып иже берген, инээн саггаш, сүдүн хайындырып. Аштаар-сускаары аттыг болган, чүве-даа айтырарга, улус ыыттавас, аъш-чем-даа бербес болган. 5 Ам оон, аштаары кончуг болгаш, үне халааш, даштын ол черниң терезини талдың, долгап каан мургузу дег чоон турган, ол мургуну ала тырткаш, дем* сүдүнүң өремезин деже иткеш, бүдүү ынчап ону боралап ижип турган, соруп ижип турган, ол сүттү. Ишкеш-ле, чүък баарынга барып олуруп турган. Ол улус билбес, дыка үр апарган, аа ынчап оруп-ла турган.