Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

1 Шаг шаанда болган чүве-дир ол. Даг кужу уларның бир он- загай чараш чүвези — ооң улуг чараш кудуруу турган. Уларның кудуруун көрген-не амытан ону чарашсынар, аңаа адааргаар, ма- гадаар турган. 2 Бир катап уларга ол-ла черниң алдын-доос деп кужу ужура- жып келгеш: — Ат болдум, куда-дойга чалаттым, кудурууңну ачыладып кер, куда-дой эрттерге-ле дораан эккеп бериптер мен — дээн. 3 Бүзүрээчел улар, ам канчаар, идегээш, алдын-дооска улуг ку- дуруун ачыладып берип каан. Чараш кудурукка чединген алдын-доос ол-ла хевээр ырак изиг чурттарже арлы берген. 4 Улар алдын-дооска ачыладып каан кудуруун ол кажан-на эк­ кеп бээр ирги дээш, манап чадаан. Улар бедик дагларже үне бергеш: — Алдын-доос! Кудуруум эккээл! — деп, кыйгы салып узадыр эдер апарган. 24. ТОРГА 1 Чаңгыс оолдуг ирей-кадай чурттап чораан чүве-дир. Ол чаңгыс оглун чаг иштинде бүүрек дег, чанчык иштинде ок дег азырап чораан. Олар аксынга ей малдыг, шыырак-даа улус чүве-дир. Чурттап чорза-чорза, чаңгыс оглун ажыл-даа кылбас, анаа-ла чоруур кыл­ дыр мынчаар азырап алган чүве-дир. Чүгле ажыл кылбас эвес, аажы-чаңы база дедир, каржы мындыг оол төрүттүнүп келген. 2 Ада-иези чурттап чорааштың назылап кырып келгеш, мал- маганын, эт-севин шуптузун чаңгыс оглунга берип кааш, туруп албас-даа кылдыр чөнүп калган мындыг улус-тур. Чөнүп калган ада-иезин чүл дээрге, демги оол азыраар туржук, харын-даа чур- тунга каапкаш, сарыг-кидис дөржээш*, көжүп чоруй барган-дыр. Ада-иезиниң оглувуска чыттыр азырадыр боор бис, деп бодап чорааны хей болу берген. 3 Ол-ла көжүп чоруткаштың, биеэги ада-иезиниң черинге каапкан сарыг-кидизи сагыжындан ыравастааш туруп берген. «Сарыг-кидис-даа болза кайда боор, ада-ием дөмей-ле өлүр улус