Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

2 Муңгараан дээлдиген тургаш: — Үн чок канчап чурттап чоруур амытан боор мен, черле бир үнден хайырлап көрүңер, башкы — деп дилээн. — Ам канчаар, бедик ыяш бажынга шимчевейн хараттынып олур. Ыяштың чаны-биле кандыг амытан алгырып эртер болдур, ону өттүнүп, ооң үнүн үлежир сен — деп, Бурган-башкы чарлык болган. 3 Дээлдиген-даа бедик дыт бажынга хонупкаш: «Кандыг-ла амытан ооң чаны-биле алгырып эртер ирги?» — дээш, шимче­ вейн ол-бо талаларынче кайгаттынып, хараттынып олурган. Дээлдиген бир көөрге, ооң чаны-биле кулуннуг бе киштеп эрттип бар чораннар. Дээлдиген, бе болгаш кулун киштээрге, кады киштеп өөренип алган. Дээлдиген оон бээр-ле чылгы-мал ышкаш киштээр апарган. 22. СААСКАН КАНЧАП АЛДЫН-ДООСТУҢ КАДАЙЫ БОЛБААНЫЛ 1 Шаг-деңгер чаа бүткен турда, шажын-бурган делгереп турда, сааскан деп куш хөө-кара турар шагда чүвең иргин. 2 Ол шагда Хемчикке алдын-доос куш чурттап турган чүве-дир. Хемчикти магалыг байлактыг чурт деп көргеш, алдын-доос орта мөңгези-биле чурттаар бодаан. Кады чурттаар кадай кылып алыр дээш, кара-саасканны алдын-доос кудалаарга, ол улуг күзелдии- биле чөпшээрешкен. Алдын-доос-даа хөө-кара сааскан кадайын каастап эгелээн. Ак будук-биле будуп олурда, хенертен думчуунга чүдек баък чыт келген. Ам топтап көөрге, сааскан кадайы мур- нунда кижи саңы салып алган, ону четтирип орган. 3 — Пиш! Мындыг чүве чиир сени чоор мен!? — деп меңнеп алгырыпкаш, алдын-доос мурнуу чукче ужуп чоруй барып-тыр. 4 Бир эвес сааскан ындыг чүдек болбаан болза, алдын-доос ам- даа Хемчикке чурттап, чонга магададып турар ийик, а сааскан база чон кайгаар чараш кылдыр, чүзүн-баазын будудуп алган ту­ рарийик. 5 Сааскан алдын-дооска кадай болбаанынга хомудааш, ам-даа чагы бажынга олурупкаш, «халак-халак, халак-халак!» деп хомудап алгырар апарган чүве-дир ийин.