Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

1 Бурган-башкы хоран кылып олургаш, оозун шыгжавайн даш- каар уне берген. Бурган-башкының өөнге ооң шавылары артып калганнар. Ол аразында чылан чылбыртып кирип келгеш, шавыларны Бурган-башкы деп бодааш, хомудал кылган: — Кандыг-даа чүве бистерни, чыланнарны, таварышкан-на черинге чылча базар, эът чиир амытаннарга белен чемиш болган кандыг-даа камгаланыр чүвевис чок кончуувусту, биске камгала- ныр чүведен хайырлап, кээргеп көрүңер — деп дилээн. 2 Шавылар көөрге, чыланның даван-даяа-даа чок, чүгле соястап чоруур кээргенчиг амытан бооп-тур. Шавылар камгаланыр чүве- зи чок чыланны кээргээш, башкызының кылып олурганы хораны- биле чыланның бажындан кудуруунга чедир чаапкаш, салып чо- рудупкан. 3 Бурган-башкы даштыгаа чорааш көөрге, ооң өөнден бир-ле чүве буруладыр ышталып, от-көзү кызаңайнып бар чораан. Бурган-башкы шавыларындан айтырган: — Өгден бир-ле чүве буруладыр ыштанып, от-көзү кызаңай- нып бар чоруур кандаай чүвел? — деп айтырган. 4 Шавылар тургаш: — Маңаа чылан келгеш: «Даван-даяа чок, сояастап чоруур, кандыг-даа чүве бистерни таварышкан-на черинге чылча базып чоруур, эът чиир амытаннарга белен чемиш болган камгаланыр чүвези чок кээргенчиг амытаннар болдувус, камгаланыр чүведен хайырлап берип көрүңер» — деп келген. Бис кээргээш, хоран- биле чаапкаш, салыптывыс — дишкеннер. 5 Бурган-башкы тургаш: — Ол канчаарыңар ол, чыланыңарны дүрген-не тып экке- лиңер! Ооң эрткен черинден бүгү чүве кывар, өртемчей өрттенир дээн-дир, дүрген-не ону эккелиңер — деп дужааган. 6 Шавылар демги чыланын илбектепэккелгеннер. Бурган-башкы ол чыланның бажындан кудуруунга чедир ке- жин сывыра тырткаш, салып чорудупкан. Ынчалза-даа чыланның аас-дылынга оо-хоран артып калган. Чыланнарның камгаланыр чүвези ооң хораны болу берген. Ооң кежи чылдың-на хоска чы­ дып каар апарган.