Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)
1 Шаанда шагда чүвең иргин. Кижи амытан деп чүве дөрт да- ванныг, мал-маган ышкаш оът-сиген чип чораан чүве-дир эвеспе. Кижи деп чүве черниң оът-сигенин-даа арттырбас мындыг бооп- тур эвеспе. Делегейниң дөрт даванныг амытанын диригге-ле ызыртыр чедип, чип чоруур мындыг чүве-дир эвеспе. 2 Бир-ле катап Бурган уруглуг херээжен кижи биле кулуннуг бени кыйгыртып эккелген-дир эвеспе. Уруглуг херээженни бир ойга, кулуннуг бени бир ойга апарып каап-тыр эвеспе. Үш хон- ганда Бурган барып көөрге, уруглуг херээжен кижи ийи чооганың оъдун төндүр чиггеш чоруй барган, а кулуннуг бе демги-ле че- ринде хевээр бооп тур эвеспе. 3 «Бо-даа болбас чүве-дир» — дээш, Бурган-башкы кижиниң ийи дорзуун үзе кескеш, ийи ээжээнге чыпшыргаш: «Ийи буттап кылаштап чоруур, оът-сиген чивес, аъш-чемни боду тып, кылып чиир, аң-меңни адып чиир амытан болзун» — деп, номнап чо- рудупкан чүве-дир эвеспе. Оон бээр кижи мал-маган азырап чиир болу берген-дир эвеспе. 9. КИЖИНИҢ АРГАНЫ* ЧИПКЕНИ 1 Шаг шаанда дириг амытаннар аразынга улуг үлеш болур деп чарлал үнген. Аңаа кижи амытан бир-ле дугаарында маңнап кел- геш, арганың шуптузун ажыра каапкан. Ынчан арга-меге шупту кижи амытанның иштинде барган. 2 Ооң соонда сыын биле мезил маңнажып келгеннер. Арганы келгеш дилеп, айтырып-даа көөрге, чок мындыг болган. Ам топ- тап көөрге, кижи изи чыткан. Оон олар тургаш: — Ээ-та, бо-даа болбаан херек-тир. Ийи буттуг колдумай кел геш, чипкен-дир. Ам деспес болза, хоржок-тур. Оон башка даза- гар мыйызың теш кырынга чыдар, мээң чалбагар аксым эрик кырынга чалбая аазады берген чыдар апаар — дээш, мезил суг- же шимеш диген. Сыын арыынче алгырып кире берген. Ол хевээр кижи амытан кажар аргалыг, сыын, мезилди өлү- рүп чоруур апарган.
Made with FlippingBook
RkJQdWJsaXNoZXIy MTY3OTQ2