Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

БУРУН-ЧУГААЛАР 1. ҮШ МЫЙГАК БИЛЕ ӨСКҮС-ООЛ 1 Аңчы Өскүс-оол деп кижи чурттап турган. Ол уш мыйгак сүрүп эгелээн. Үш мыйгактың соондан үш ыдын салгаш, боду соондан чорупкан. Оон хенертен үш мыйгак дээрже үнүпкен. Өскүс-оол оларның соондан кыскыл аскырлыг Үстүү оранче чо­ рупкан. Үстүү оранга баргаш, үш мыйгааның ортузундаазын адыпкан. Оон үш мыйгаа үш сылдыс бооп, дээрге артып кал­ ган. 2 Ол үш сылдыстың ортузундаазы өскелеринден чырык. Өс- күс-оол боду база сылдыс бооп туруп калган. Ооң кыскыл аскы- ры база сылдыс апарган. Үш ыды база сылдыстар бооп артып калган. Ол сылдыстарны кежээ көөрге, көстүп турар. 2. ШОЛБАН 1 Шаанда Шолбан сылдыс чурттап чораан чүве-дир. Шолбан сылдыс болза бодунуң чалгаазының талазы-биле алдаржаан амы- тан-дыр. Дүн, хүн-даа чок удуп-ла чыдар турган. Бир-ле катап удуп- оттуп чыдарга, кырын орта бир-ле чүве дырбактанып халып ту­ рар апарган. Көрүп көөр орта, дүне када халып чоруур алак- таагы мойнун суйбап халып турар мындыг бооп тур. 2 Ам оон кээп түвексингештиң, дезип чоруп каан чүвең ир- гин. Дезип чоруп-чоруп баргаштың, алаак ишти черге чаштып удуп чыдып алган. Удуп-оттуп чыдар орта, кырын орта бир-ле чүве халып-шурап турар болган. Көрүп көөр орта, кодан кырында туруп алган оъттап халып турар мындыг бооп-тур эвеспе. «Бо-даа черле анаа ат болган чүве-дир» — дээш, оон дезип чоруткаштың ховуга кээп чыдып ап-тыр.