Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

рын кандыг арга-биле камгалап аар* деп доп-дораан бодап каап­ каш: «Ээй, эргим таңдым, Бай-Тайгам, өршээ! Мээң ийи оглум- ну камгалап, карактап көрүңер!» дээш, ийи оглун Бай-Тайганың эдээнче октапкан. 2 Бай-Тайга ол ийи оолду хулээп алгаш, улаштыр Амырга-Кара- Мооска бербес дээш, оолдарны ийи холдап туткаш, чиге соңгу чукче октапкан. Оолдарның бирээзи улуг кадыр-кашпал ийи хем- ниң аразында оңгар черге кээп душкен. Ол дээрге Кара-Хөл бо дур. Бирээзи дөө талада шораан-шораан тайгаларлыг, харлыг тай- ганың баарынга барып душкен. Ол дээрге Даштыг-Хөл-дүр. Ын­ чангаш Хемчиктиң ийис оолдары — Даштыг-Хөл, Кара-Хөл. 3 Өзүп, доруга бергеш, ийи хемниң унунга ийи алышкы чугаа- лашкан-дыр: — Акым, бистерни төрээш, бодарадып каан, өстүрүп каан ававыс кайда чувел? Бис ававыска четсивиссе кандыгыл? Ынчаарга, дуңмазы: — Шынап-ла, акый, дилеп чоруптаалам — дээн. — Чаа, акый Кара-Хөл, сен бо хемниң эрии-биле бады кел, а мен дуу хемниң эрии-биле бады кээйн. 4 Ийи алышкы ийи таладан уткуштур баткаш, Сукпактың дувунде демиин* бир дугаар доктаан аалывыс бар шеей, ол Сук- пактың дувунде Бозага дээрге, ол турар мозур-мозур даштарлыг, Бозаганың дужунга каттыжа берген. Бозагага келгеш, алышкылар айтырган-дыр: — Ээй, акывыс Бозага, бистиң ававысты билир силер бе? Бозага тургаш: — Билбейн канчаар, билир мен. Силерниң аваңарны Хемчик дээр. А силер ийилээ болза бо шупту бергелерни ажып шыдавас силер. Ынчангаш силерни мен чаңгыс куш кылдыр каттыштырып каайн — дээш, Бозага ийи алышкыны Кара-Хөл биле Даштыг- Хөлдү Алаш кылдыр бодараткан. 5 Алаш кылдыр бодараткаш: — Чиге буруңгаар, ойну-чикти, кадыр-каскалга доктаавайн, чара чуткуп тургаш, хап бадывыт — дээн. Алаш оон хап бадып чыда: — Лвай, Хемчик! Кайда сен? Сени оглуң Алаш дилеп чор. Уткуп ал! — деп алгырарга, хайыралыг Бай-Тайга дыңнап кааш: