Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

дээш, биче Бора-Тей кырынга сакса кылгаш, даамал тургузуп каан дээр. 3 Дөрбет чуртундан кайгалдар-даа келген, даамал-даа уткаан. Даамыл тура: — Кожууннуң бай дүмүметтери, ыдык ызыгуурлуг улус силер кайгалдарны маңаа манап турзун дээн чүве! — деп-тир. 4 — Ындыг-дыр — дишкеш, кайгалдар аразында хомус үнү- биле чугаалажып олуруп-турлар. Бирээзи: — Бисти чүге Барыктан бадыргаш, Улуг-Хем чедирбейн, ээн хову ортузунга манатты болар? — деп-тир. Бирээзи: — Барымдаазы билдингир-ле, байлар аъды мунган деп тур болгай аан — деп даап олуруп-тур эвеспе. 5 Ынчап орда, оларның ырак эвес чанынга олурган бир уруг хомус пактап алгаш: «Улуг дужаалдыг улус улуг бора тей бажын­ че үнеринден чалгаарааш, бо сакса чанынга боттарыңарны саак- тап баглаар деп турлар. Улуг орукка шылагзываан болзуңарза, улуг бора тей кырындан бараан харап, аңаа барып ойнаалыңар» — деп, аңаа аян тудуп орар болган-дыр. 6 Кайгалдар-даа даамалга: — Ырак чорук чораан улус кайын куруг кээр бис, аскыр өөрү чылгыны Куу-Дагже үндүрүптүвүс, ону барып дозаалы — дээш, Куу-Дагже углаан соонда, куйзу каккаш*, улуг бора тейниң баа- рындан хап үнүп кээрге, болчаг кылган уруглар шагда-ла чедип келген турганнар дээр. 7 Оон бээр-ле биче бора тейниң кырынга шаарарган сакса ту­ руп калган, аңаа эрии-шаагай-даа болбаан. Ынчангаш ону Сак- салыг Бора-Тей дээр, а улуг бора тейни Болчайтылыг Бора-Тей дээр апарган дижир чуве. 103. ХЕМЧИК 1 Хемчик шаг-шаанда херээжен кижи бооп бодараан. Ол ийи ийис оолдарлыг болган. Оолдары шору доругуп өзүп орда, Амыр- га-Кара-Моос келгеш, оолдарын чиир дей берген. Хемчик оолда-