Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

— Ачай! Дуңмам, кенним суглар сал кылгаш, хөлдү кежип келген, аргада чыдырлар. Оолдуң адазы боданып-боданып, олуруп-олуруп: — Харын-даа салдап кежип келген-дир, далайда туттунар ку­ лак, кудурук бар эвес — деп каан. Ийи ирей, кадай тейлеп олуруп-турлар. Оолдуң адазы олура: — Дуңмаларың барып эдертип эккел! — дээш, оолду чору­ дупкан. Оол ол барып, дуңмазы биле кеннин көгүдүп тургаш эккеп- тир. 11 Оол биле кыс чедип кээрге, оолдуң ада-иези чүве-даа ыыт- ташпааннар. Бир хондур ынчалдыр хонганнар. Эртенинде ийи уругнуң ада-иелери, төрелдери чыглып келгеш, арагалаан-дырлар. Ол орта оол улузунга чалчып-тыр эвеспе: — Бис ийилээ бо-дур бис. Бисти өлүрер болзуңарза, ам өлүрүңер, бис дөмей-ле кады чурттавас бис! — деп-тир. Мынчангаш уругларның ада-иелери оларга кандыг-даа эрии- шаажы көргүспейн, боттарыңар билиңер дээш, салып чорудуп- каннар. 12 Олар ийи аңгы чурттап чоруй барганнар. Оол өске кадай ап алган, а уруг өске кижиге барган. Ынчангаш олар ийи аңгы аас- кежиктиг болганнар. А ол хөлдүң ортузунда хин ышкаш чаңгыс тей бар, ынчангаш Хиндиктиг-Хөл деп адаан. Ол Хиндиктиг-Хөл төөгүнүң херечизи бооп арткан чүве-дир. 101. КАДАЙ-ТУРА, АШАК-ТУРА 1 Шаг-шаанда кижилер эвээш шагда, бир кадай кылаштап чо­ рааш, кат-чимистиг, кара суглуг өзенге чадыр кылып алгаш, чурттап, амыдырып турган. Бир кыжын өзениниң үстүү аксында деспектен ыяштап чорааш, кижи изи көрген. Истиң кылаштап чораанын көөрге, эр кижи изи болган. Ол исти кежилдир кы- лаштааш, чадырынга чанып келген. Ол кыштадыр ол-ла деспектен ыяштап кыштаан. Эр кижиниң изин көөрге-ле, кадайның изин келген санында-ла бир доза кылаштап каан боор мындыг апарган.