Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

15 Оларның кайызын-даа эзерлиг аъттарның кырынга чыпшыр шарааш, мурнундан четкеш, соондан сүрүп чораан. Аны бажын- да арт кырынга эккелген-дир. 16 Садыяа-Хүндү хардаачыларын кый дээш: — Чаа, билбес эвес силер, Кожагар-Комбулдай ышкаш аас- сөстүг, аргалыг кижи ховар-ла болгай. Кулугур мээң амы-тыным- га халдап турган чүве. Мону маңаа амы-тынындан эндедип каар- дыр. Кай, мен бодум боолаайн мону — дээш, Комбулдайны үш катап боолаарга, ок дегбээн. — Ам маңаа саадап болбас-тыр. Боо-хөө даажынга боларның дургун-чакпыыл өөрү четкилеп кээр — дээш, Садыяа-Хүндү Ак- тың бажындан далажып бадыпкан. 17 Актың Чоон-Дыт деп черге дүштеп доктааган. Туттурганнарны аъттарындан дүжүргеш, дыттарга чыпшыр теп-теп, аргамчы-биле шарып кааннар. Садыяа-Хүндү олуруп-олуруп чадап, араатанзып: — Көрүп турзун, шак бо чүвелерни шак маңаа боо-биле эн­ дедип кагбаан черимде! — дигилээш, дытта чыпшыр шарыдып алган Комбулдайны ийи удаа улаштыр боолаарга, ок база-ла дег- бес болган. — Эш-өөрүң кайда чүве сен, кайы тайгада, кымнар барыл, сөгле, тарийги*?! — деп, Садыяа-Хүндү көскенгилээн. Комбулдай тура: — Мээң эш-өөрүм оранның оът-сигени-биле дөмей көвей, харын чамдыызын кайда баглап-шидип алганыңар ол, оран-чур- тунче салыңар! Оларның оруун дөмей-ле моондактап шыдавас силер! Мени хилинчектээш, чүнү-даа сөгледип албас силер. Мээң өлүрүмнүң бетинде безин көрген хилинчээм силер кулугурларның дүне боорга дүжүңерден, хүндүс боорга сагыжыңардан ыравас эвеспе. Ол безин кайы хире таптыг-дыр! — деп-тир. 18 Садыяа-Хүндүнүң эдертип чораан өөрлериниң бирээзи чилби- чазый Хүргүлек Комбулдайның мойнунга чораан сагыызынын үзе соккаш, Садыяа-Хүндүге эккеп тудускан. Ынчаар орта, Садыяа- Хүндү боозунуң аксын Комбулдайның мырыңай-ла хөрээнге үстүрүп келгеш, боолапкан. Комбулдайның чаа-ла хир хап чо­ раан аккыр ой тонун ооң ханы шыва алы берген. Хүргүлек өлүрткен кижиниң дытка чыпшыр шараан шарыын чешкеш, ооң ой тонун уштуп, дергилеп алган. Хүргүлектиң ак-бора аъдының аъттаныр чарыккы саары хан шылба апарган. Ол чазый-чилби