Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

Кадай кайгап-харап олуруп-тур. Бүргүт-Чаңгы шай аартап олура: — Эртине-Мерген кай барган ирги? — деп айтырган. — Улаастайның чаңчын-чургаан черинче чоруй барган — дээн. 5 Бүргүт-Чаңгы көрүп олурарга, Эртине-Мергенниң чаа кактаан таакпызының хүлү шала кырында бурулаан. Бүргүт-Чаңгы даштыгаа үнүп кээп: — Эртине-Мерген бистен корткан-на-дыр бо, чаштына бе­ рип-тир, шала кырында ооң чаа кактаан таакпызының хүлүн көрбедиң бе? — деп, эжинге чугаалаан. 6 Демги улус аъттангаш чоруй баарга, Эртине-Мерген өөнге кээп: — Чүү улус келгеш барды? — деп, кадайындан айтырган. Кадайы олура: — Таңды-Тывазы кижи мен, алдан дерт чылгы оорга алыс- каш, ооң чарын чарлап чор мен — дидир. «Кандыг янзылыг чылгы чүвел?» дээримге, сөөк дижи эптерээн арган-кырган кара аскырлыг; кудуруунда, челинде уялыг, чаагында, саарында таңма- лыг кырган кара белиг; тос чорук күүсээн долбанныг чыраа шо- кар аът — мындыг үш мал баштаан алдан дерт чылгы чуве- дир — деп-тир. Эртине-Мерген олура: — Ах, этсигий, ол-даа Бүргүт-Чаңгы-дыр, «алдан дерт аскыр еер чылгы оорга алыстым» дээн чүвези алдан дерт ерегелиг мен, үстүп үндүм дээни ол-дур; «сеек дижи эптерээн арган-кырган кара аскыр» деп мени сеглээн-дир; «чаагында, саарында таңмалыг, кудуруунда, челинде уялыг кара бе» дээрге, сени сеглээни ол-дур; «тос чорук күүсээн, долбанныг белекти чыып алган мен» дээни ол-дур. Кулугурну, мени мурнап Улаастайже чорупкан-дыр — деп халактап олуруп каап-тыр. 7 Бүргүт-Чаңгы оон чоруткаш, Улаастайның чаңчын-чургаанын- га чеде бергеш, алдан дерт ерегелиг бис, тускай улус болуулу дээш, хурал чыылдырып, данчык* кылдыргаш, аңаа аъш-чем бүрүзүн делгээн, чүгле шайы кара бооп-тур. Шак ындыг данчык- ты калганың дерт аймаа кажан-даа кылып чадаан чүве-дир.