Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

Өгнуң ээзи: — Чүве-ле чок, тайбың-дыр, силерниң чораан чериңерде онза- солун база чүү тур? — дээн. — Харын бөгүн онза-солун чүве көрдүм ийин — деп-тир Эрес. — Чүнү көрдүңер? — деп, өгнүң ээзи сонуургаан. Эрес олура: — Бо дагның артында онза даг бар чүве-дир. Ооң кадыр деп чүвези силерниң бо пажыңарның эрии-ле. Дагны сонуургааш, кырынга үне бээримге, ындында хөл бар болду, ооң төгерииниң дескизи силерниң пашта хайнып турар мүнүңер-ле. Ол хөлду магадааш, чанынга чеде бээримге, ооң эриинде серге шөйүндүзү дег чылан чыдыр. Оон корткаш, чүгүрүп олурумда, чаг ышкаш борбак ак даш чыдыр. Ол дашты алгаш октаарымга, чуурган далган ышкаш болу берди — дээн. 31 Оон ыяткан өгнүң херээжен ээзи Эрести, илбилиг кижи-дир дээш, аажок-ла ашкарып-чемгерип, хүндүлеп эгелеп-тир оо. 87. АМЫР-САНАА 1 Ол шаанда Амыр-Санаа Калга Моол, Мурнуу Моол ийи ча- гыргалыг кижи турган. Кижиден өске, аъды аъттан өске, хуул- гаазын эзерге демисел кылып чораан. 2 Ону тудуп алыр дээш, моол шерии бүзээлеп келген. Ол шерииниң баштыңы Удун ноян деп кижи. Амыр-Санааны оон ойладып алгаш бар чорда, демир кижени үстүп чыдып кал­ ган. Ол киженни чоокка чедир найыр-байырга улуска көргүзүп чораан. 3 Удун ноян Амыр-Санааны Каргыраа-Сынынче үндүр ойладып- кан. Ону ажарда, Амыр-Санаа карганган: — Бо Удун-Хүндүден үре-төл үнмезин, Каргырааның кырындан хар-чам ыравазын. Ол-ла ёзугаар Каргыраадан хар-чам ыравастаан. 4 Ол-ла ойлааш, Алага-Тей шазынче ойлап кире берген. Аш- тааш-суксааш, Кууларның Куу-Дандар деп кижиниң анайын оор- лап алгаш, шиштеп чиир деп олурда, Куу-Дандар кызыл кыр аъдын мунган келгеш, ону Алага-Тайгазын ажыр сүрген.