Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

— Сени шору шевер апарган деп сураан дыңнааш, кылган чүвеңни коөр дээш келдим. Кудуп алган шыдырааңның чаражы дегет-тир. Ол чүвеңни меңээ сат. Ядыы кижи ону чоор сен. Менде мал чок дээр эвес, бергей-ле мен — деп, ооң карактары чилби шинчи кире берген чугаалап турган. 5 — Кижи чагаан чүве ийин, дээрги, өртек-үнезин апкан кижи мен. — Сатпазың ол бе, сойлук*? — Хоржок ийин, дээргим*, кижи мегелеп шыдавас мен. Ынча дээрге, демги бай оглу: — Дажаараан, тоткан, демир-дес кескиндизи-биле амыдырап, магалыг-ла-дыр бо — дээш, Чаңгааның кудуп алган шыдыраазын тө тепкеш, хертейти базып үне берген. 6 Хорадаан дарган масказы-биле ол сыңзыг, турамык байның оглунуң чарын аразынче тутсу кааптар деп дап берип чоруй, туттуна берген. 7 Чылдар эрткен тудум-на ол ийи дарганның шевер ат-сураа чонга улам нептерээн. Ынчалза-даа оларның аажы-чаңы бот-бот- тарынга таарышпастаан. Балакпай шала бай кижилерниң чагыг- ларын кылыксаар, ажык-кончаа сүрүксээр апарган. А Чаңгаа шы- далы чок ядыы кижилерге дузалаксаар, алыксак, чиксек-даа эвес, бөдүүн дарган чораан. Ол бодунуң кылып турар ажылын эчизин- ге чедирбээнде, оон салдынмас, турум чаңныг кижи-дир. 8 Балакпай бир-ле катап Чаңгаага чедип келгеш: — Кайывыстың-даа шеверивис дең хире-дир, үш чыл болгаш, кижи сонуургап, кайгап ханмас эттен кылып алгаш мээң аалым- га чедип кел. Кымның артык шевери көстү-ле бергей — деп мындыг болган. 9 Балакпай кадайының кулаанга аксы, тии чок, өлчей удазын угулзалыг кулак сыргазы кылып, ону көргүзер бооп турган чүве- дир. — Мен ажыдып, хаарга, кижи ышкаш чугааланып турар шооча соп чедире бээр мен — деп, Чаңгаа чугаалаан. 10 Болчажып дугурушкан үш чылы эрте берген. Балакпай-Дарган кадайының кулаанга өл кидис шарып, сыргазын тиг чок кылдыр тудуштур сырыладып* чадашкан.