Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

— Ындыг болза сээң-биле хүреш мөөрейи кылыр дээш кел­ дим. Сеңээ октадып кагзымза, бо турган бора аъдымны эзер- чонаа, чүген-чулары-биле бүрүнү-биле бээр мен. А сени мен октап кагзымза, меңээ чүнү бээр сен? — деп, бардам эр чаңнап тур­ ган. — Сеңээ октады-октады, ерээ дүжер хөңнүм чогул! — деп, Мөге-Кадай шыңгыы харыылаан дээр чүве. 5 Бардам эр содагланып алгаш, көөргеттинип, сестип, муңчул- баан кижи бооп сегереңнеп туруп-тур эвеспе. Меге-Кадайны халаан олчаан түрүп, сүрүп чеде бээр орта, Меге-Кадай моюн дөзүнден каккаш шелиптерге, эр соонда барып күстүге дүшкен*. Катап халып кээрге, макпалчыындан тепкеш, чая тудуп каапкан. Оон база халып кээр орта, олуртур иткеш, ол-ла хевээр салбайн: — Мен дээрге, херээжен кижи-дир мен. Сен дээрге, ат бол­ за алгаан алдарлыг меге кижи-дир сен. Чаңгыс кижи-биле чаңгыс хүрежир чүве ыйнаан. Мен сени октаарымга октаанзывас-тыр бе, сени мен чүгле хол бажы-биле ойнап тур ышкажым чүл! Бо чоп өкпең өгдеңейнип, ел дер дүже хона бердиң? — дээп 1 , ийи өштүнден туткан олчаан тургуза соп алгаш, эрни адак үзүлдүр тырыкылап-тырыкылап, херээн кудулады сала кааптарга, ээргиш- телген эзин аайы-биле дукпуртуланып чуглуп чоруй баргаш, ха­ мык улусту каттыртыр, түмен кижи дүвүредир хек үндүрүп тур эвеспе. 6 Меге-Кадай кылаштап келгеш: — Мөөрей мээңии болду, хайыраатыларым! — дээш, бардам меге эрниң бүрүн дериглиг бора аъдын барып чедип ап-тыр оо! Арын-нүүр чок бардам меге эр-даа арай боорда туруп келгеш, тонун эштип алгаш, ынчап чадаглап, чаржынчыг атка кирген дээр чүве. 79. КАРА-ЧОДА, БОРБАК-САТ ХАЛЫШКЫЛАР 1 Ол шагдан бээр ам он дерт ада үези эрткен. Шом-Шум, Улуг-Уру деп черлерге Борбак-Сат, Кара-Чода деп чок дээн эрес кайгал эрлер чурттап турган чүве-дир. Ээн, кадыр-кашпал черлер боорга, аңаа кижи-даа чурттавайн турган. Байлак болгаш хостуг шелээн оран боорга, аңаа ийи эр турлагжып, боттарының эрес-