Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

кады бо-ла алгырып келир турган. Шак ынчан ламаның шаң, кеңгиргези-даа, коңга, дамбыразы-даа эдип-ле үнер. Кара кускун- даа аал коданынче кирип чадааш, хей дүңгүр-даа аал өдээнче кирип чадааш, хемни куду эдип алгыржып бада баарлар. 5 Бо дээрге анаа чүве эвес. Ловуң-Чурагачының аныяк кадайы- ның баштай өгленип алгаш турганы ашаа Алдыы-Ишкинге тур­ ган сураглыг дээн Чаараң-Хам кадайның оглу чүве-дир. Ол Чаараң- Хамның кеннин хунаадыпканы лама-биле чижип өжээн негеп кээп турганы ол болуп турган. Кончуг ондарлар ол Чаараң-Хам кадайга хөңнү чок турганнар. Ол ышкаш өске черден келген өске кижи эртемниг лама-биле кончуг деп турган. Чаараң-Хамның кайызы ажар эвес дээш, кайы- зы кайызын чиптер эвес дээш, оларны өжегээр чижиштирген чүве дээр. 6 Ловуң-Чурагачы лама дириг чорда, Чаараң-Хам ону чиир дээш чадажып каан дээр чүве. Чаараңның хей-дүңгүрү-биле кара кус- куну Ишкинни өрү кадыр дагларның хая-дажын чаңгыландыр кежээкиниң кызыл хүнде эдип, алгырып өскээш-ле, удаваанда шаң, кеңгирге болгаш коңга, дамбыра даажынга сүрдүрүп-сывыр- тадып, дедир-ле келген уунче бада баарын аалдар аразынга ар- гышканнар-даа, кежээ инек сагган кадайлар-даа дыңнаар турган­ нар. 7 Бир катап Ловуң-Чурагачы анаа олургаш, кузуп эгелээн, бир кускаш, куске кузупкан. Лама күскени хынап көөрге, Чаараң-Хам кадайның хей-күскези болган. Лама-даа дораан-на ном номчуп, хүрүм кылгаш шаң, кеңгирге, коңга, дамбыразын улай-улай хап, эдискеш, хамның хей-күске каргыжын дедир чорудупкан. Ооң соонда хам кадай удавайн хенертен аарааш, азазының оранынче чоруй барган. Ловуң-Чурагачы аныяк чараш кадайы-биле назылап кырыгыже чедир чурттааш, өлген. 8 Чурагачы, эмчи лама Ловуң-Чурагачы бурганнай берген хүн, кежээкиниң кызыл-хүнде ооң аалының турган черинче Адыр-Те- рекче Үстүү-Ишкинни өрү бедик чалымнарны болгаш даштар хөрээн чаңгыладыр хей-дүңгүр тааладыр эдип, кара кускун алгы­ рып өскээн. Аалдарның инек сагган улустары ону дыңнааш, кор- гуп тургулааннар.