Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

Аза тургаш: — Бо өгге чүгле черден чинчи болгаш чирбеш тып эккелген кижи-биле кады кирип болур мен, чеди чылда манаарымга-даа кым-даа келбеди — деп, аза хомудаан. Караң көрнүр кижи азаны: — Маңаа кажан-даа чинчи болгаш чирбештиг кижи келбес, сен ыңай ырап, чоруур чериңче чору! — дээш, сывыртап чору- дупкан. 68. АЗА КИЖИДЕН КАРААН ЧАЖЫРАР 1 Кадай аза азы кыс аза кижиге таваржы бергенде, ужурашкан кижиниң караанче дорт кербес, дораан-на караан чажырар чуве- дир. Тес-Хемде Муңгаш-Актың Дедир-Куй деп черде ханы эвес чаглак куй бар. Ол куй дагның ары талазында. 2 Шагдан бээр Дедир-Куйга даңгаар эртен шай соктаанының даажы дыңналып келир дижир чораан. Ол чер чурттуг бир кадай Дедир-Куйда кадай аза бар дээрзин дыңнап чораан. Боду даң- гаар эртен ол куйдан шай соктаанының даажын каш-даа катап дыңнаан. 3 Кадай улгадып хар-назыны өлүрүнге чоокшулап келгеш, «ол куйнуң ээзин көөр-дүр, кырган кижи хамаан эвео деп бодап алган. Чер чыраалакта, еглерде кадайлар шайын соктаалакта, дем­ ги кадай тура халааш, Дедир-Куйже чорупкан. Элээн чоокшулап келгенде, шай соктаажының даажы дыңналып келген. Кадай ке­ деп чеде бергеш, куйну бакылай берген. Салбар баштыг кадай кижи шай соктаажында шай соктап олурган. Хенертен кадайже ол чүве көре каапкаш, девидээни-биле шай соктаажының дажы- биле карактарын дуглай доора тудупкан. Келген кадай тургаш: — Аалыңарның улузу, өөңерниң ээзи кайыл? — деп айтыр­ ган. Аза кадай олургаш: — Буруңгаар Эдер-Элезинде уруунуң аалында барган — деп харыылааш, чиде берген.