Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

кижиге эш-өөр болур» — дээш, аңчы амырап, улуг одаг чанын­ га халып кээрге, чүве-даа көзүлбес болган. Бодунуң чадырынче кирип келгеш, элдепсинип-кайгаанындан чугле угаанын оскун- маан! Өгден үнер хамаан чок, аалдар аразынче барбас кадайы чадырда чедип келген аъш-чем кылган тур эвеспе. Ам демги ол аңчы туруп-туруп, арай деп угаан кирип келгеш: — Бо чүү апарды? — деп, кадайындан айтырган. — А чоп девидеп кайгаар сен? Чеже олурар боор. Каяа-даа кылаштаары дөмей-ле ийин дээш, чаңгыс инээвис соп алгаш, сээң сооңдан чедип келдим — деп, кадайы ынчап чугаалап олур­ ган. Лштаан эр кадайының кылып каан амданныг аъш-чемин чип олургаш көөрге, кадайының чаражы биеэги аныяандан-даа арта берген олурган. Кадайының кылган аъш-чемин аңчы чежезин-даа чиирге, тот- пас болган. Ол арып-доруп, баскырап-бергедеп келген. 3 Бир-ле хүн чоруп чорааштың: «Канчап барган аъш-чем чүвел? Чежени-даа чиирге кижи тотпас, кижи аштап өлүр дег. Бо чер­ ле анаа эвес боор» — дээштиң, келир үезинден эртежик чедип келгеш, чадырының дооразындан бакылааш, чүгле угаанын оскун- майн, алгырып каан. Көөрге, өгде* олурар кадайы чес дыргак- тарлыг, чес хаайлыг, чаңгыс карактыг, ийи диштиг, барба дег иштиниң дамырлары көгере берген, шулбус кадай апарган олуруп тур. Шулбус кадай-даа бодунуң ээгилеринден эътти чара кескеш, бир пашче дүлүп, а бир пашче бодунуң барба дег эмиинден саай тудуп олуруп тур. Улуг чес хаайы-биле отту көзевишаан: «Меле- гейни мегеледим, кара чөөттү кажарладым» — деп, химиренип олуруп-тур. Аңчы-даа чүү боор, ам билип кааш, шулбустуң өкпе- чүрээн өттүр боолааш, чадырже кире халып келгеш көөрге, дем­ ги шулбузу сарыг-кидис апарган чыткан. Сарыг-кидисти өртедип- кеш, ол-ла хүн аалынга чедип кээрге, кадайы амыр-менди манап олурар бооп тур. 4 Ооң сөөлүнде, аңчы ол чадырынче кажан-даа барбаан болгаш өске аңчылар база ынаар барбастай берген. Ынчангаш ол чадыр үүр үе иштинде туруп келген. Ол хемни Чадырлыг деп оон бээр адай берген чүве-дир.