Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

аът херек боорга: «Бо дораан чоруткаш, меңээ аъттан эккеп бер» — дээрге, чоруткаштың аътты эккеп бээри билек: — Ам чүнү эккеп бээйн, мени айбылаар силер бе? 2 — Ам сен чоруткаштың, Айны меңээ эккеп бер — дээштиң айбылаптарга, ынчаар ол диирең келбейн барган. Айны ам дээр- ден ап шыдавас болган. Аътты диирең кайыын-даа ап аар. Анча* деп дыңнаан мен. 62. ЧАЗЫН-ХООГАЙ 1 Биеэде Чалзан деп эгил кара кижи чораан. Ол кижи ажы- төлү-даа чок, алган кадайы-даа чок кижи-дир эвеспе. Чүгле ийи тевелиг. Күш-хүнезин кылдынып алгаш, тевезиниң бирээзин коштааш, бирээзин мунуп алгаш, кежегезин кестирип каапкаш, чаваалыг тон кедип алгаш, лама кижи бооп алгаш, Богдага тейлээр дээш Улуг-Хүрээ кирип чоруп берген. Ишкээр Моол чуртунга кире бергеш: — Дорт, чоок орук кайдал? — деп орук айтырган. — Бо хемни өрү алгаш ажар болза, тос хонгаш чедер, ын- чалза-даа ол артче кижи ажып болбас. Кончуг аза буктуг арт чүве, бир эвес кижи ажарга-ла, дораан өлүрүп алыр, оон башка олап болза чоок, долганырга, бир ай болгаш чедер — деп-тир. 2 «Хамаан бе, аза чоп кижи өлүрерил, кижи ашпас арт бар бе, кижи кешпес хем бар бе» дээш, азалыг артче чорупкан. Ол- ла чоруткаш, артка келирге, кижи сөөгү ос-хорум болган чыт­ кан. 3 Боду чүве ыыды дыңнаар кижи чүве-дир. Арттың кырынга үнүп келгеш, доңгайып бадып чыдарга, улус чугаалашкан: — Ол кижи канчап артты ажып бады баарды, Чазын-Хоогай канчалды? — дээрге. — Ол ламаның кош тевезиниң соонда олуруп алган бар чыт­ кан чүл. Ам ыраар эвес, орайтай берген-дир, хонган черинге өлүрүп алыр дээш бар чыдары ол-дур — дээн.