Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

4 Ол болза үш чыл ишти: бир чылын-на бир таварылгага та- варжып, үш чыл ишти хинчектенгеш, адак соонда чок апарган дээр чораан. Бир эвес үш чыл ишти чугаалаваан болза, ол аңчы- ның назыны улуг бооп болур турган. 52. [КЫС КӨК БӨРҮ АПААР ДИИРЕҢ] 1 Мурнуу кызыгаар чоогунга бир тыва аңчы аңнап чораан чуве- дир. Аңнап хүнзээш, кежээкиниң кызыл хүнде одаанга чедип кээрге, кадайы чедип келген, аъш-чемин белеткеп алган олурган. Сүттүг шай, чаглыг эът хайындырып каан болган. — Бо канчап мында чедип келдиң? — деп, аңчы кадайындан айтырып-тыр. Кадайы олургаш: 2 — Сени истеп чедип келдим. Ада-иең хоржок улус-тур. Би- чии-ле чүве болурга кижини кончуп, эттээр. Сен чорааның соонда, бир хүн бызаалар ээпкен. Ол дээш, мени соп каг час- тылар. Эттеп, сывырып турда, чеже шыдажыр боор, олар-биле бактажып каапкаш, сени сүрүп келдим — дээш, ыглагылаар- даа. — Өскээр баар черлиг эвес, таныш-көрүштүг эвес, төрел- дөргүлүм ырак кижи-дир мен — дээш, улам ыглагылаан. 3 Ооң ыглаашкынында бир-ле сезинчиг чүвени аңчы эскерген. Шынап-ла, аңчының кадайы Моолдан келген уруг чүве-дир. Ырак сумунуң кижизи. «Кижи чурту кидирээштиг, кижи чеми хими- рээштиг» деп чүве бо-ла болгай. «Кижи черинде кижи дээрге, кээргенчиг-ле болдур ийин» деп, аңчы хөйнү бодап, хөрээ дап- кыжап олурган. Одаг-ожукта бир пашта чаглыг эътти, бир пашта сүттүг шай- ны аңчы көрүп олура, сезингенин эскертпейн айтырган: — Бо аъш-чемни кайыын алдың? — Сени чизин, сени ишсин дээш, аалдан эккелген чүвем-дир ийин — деп, кадайы аргаже көрнүп харыылап олурган. 4 Каш хонук кадайы-биле кады чурттааннар. Ынчалза-даа аңчы иштинде арай сестип турар апарган. Бир хүн аңчы олургаш: — Хойнуң чаа эъдинден чиген болза — деп элдээртип каан. Аңчы-даа аңнап чоруткаш, улуг ыравайн, одаг чанынга бүдүү чаштынып чедип келген.