Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

баарынга улуг сыын көстүп келген. Ужургаш көөрге, шынап-ла бир караа согур, он ийи адыр мыйыстыг улуг сыын болган. 5 Оон бээр-ле ол аңчы ак сүттүг аң, кыс чүвеге хол дегбестей берген. 50. ТАҢДЫ ЭЭЗИ-БИЛЕ УЖУРАЛ 1 Таңды кырынга хар чаап, далай кырынга дош доңуп турда*, баштайгы дииңчилер аъттаныпканда, бир аңчы өөрүнден озалдап калган. Таңдының Шуурмак эзимнеринге дииңнээр болуп дугуруш- каны езугаар озалдаан аңчы эштериниң соонче чорупкан. 2 Аңчы бир өзенни өрү чоктап олурган. Мунган аъдының ку- лактары сүүреңнээн соонда, аңаа уткуй дээр өңнүг бора аъттыг, көк торгу тоннуг аныяк кыс чедип келген. Мендилешкен соонда, аңчы кыстан айтырып-тыр: — Кайыын үнгеш, кайы сунуп чедерил, дуңмам? Кыс тургаш: — Бурунгаар Эрзинден үнген мен, Элегес-Ооруунче чанып бар чор мен — деп-тир эвеспе. 3 Аңчы көрүп турарга, кыстың кеткен хеви бурунгу тыва хеп- тиг, чажы узун болгаш чоон, кара, чавага салбаан ак мөңгүн-биле каастаан болуп тур. Кыстың дурт-сынының шилгедээ, эмиглери- ниң улуу аажок болуп тур. Аңчы тургаш: — Орууңарда аңчылар көрдүң бе? — деп айтырган. Кыс тургаш: — Аңчылар артты ажа бергеннер. Арт кырында улуг хар чаапкан болду, сен ону ажып шыдавас сен. Маңаа хонуп алганың дээре боор. Кады бир одаг болуп хонар бис — дээш, аңчыны эдертип алгаш чорупкан. Эзим ишти чараш аяңга келгеш, кыс аъдындан дүже халаан ышкаш болган. — Маңаа одагланып алыылы, арт-сын ажылдыр келген кижи човап туруптум — деп, кыс чугаалаан. 4 Аңчы аъдындан дүшкеш, таалың-савазын дүжүргеш: — Кайыңарам, мен аъдыңарда таалың-саваңарны дүжүрүп бе- рейн — деп, кыска чугаалаан.