Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

2 Авазы ыглап-сыктавышаан: —Уруум эккел! Уруум эккел! — деп, ол магачынның соон­ дан маңнаан. Уруг ыглаарга, демги магачын: — Баары амданныг чуве, ала шурулар-биле ойнаар сен, ыг- лава-ыглава! — деп көгүдүп каап бар чораан. 3 Аъттыг кижи узудай берзе-даа*, төлүн сүрген ие дээрбечиниң изинден аспайн, калгып-ла орган. Ийи-үш хонукта истеп чорааш, бир ээнзиргей ооруг черде чаңгыс өгге чедип келген. 4 Хөөкүй ие эргин бажындан бүдүү бакылап көөрге, уруун ху- наап алган магачын дүү ол, орун кырында дүктүг-даван удуп чыткан. Ооң чаш уруу дөрде хөй кижи карактары-биле ойнап олурган. Уругнуң иези эргин бажындан кидисти алгыдыр ажыткаш, уруунга эмиин көргүскеш, «бээр кел» деп имнепкен. Уруу үңгеп чедип кээр орта, иези апкаш, арлы берип-тир оо. Кижи эъди чиир кижини магачын дээр чүве-дир. 48. БИР АҢЧЫ КИЖИ 1 Биеэде (база) бир аңчы кижи аңнап чораан. Аңчы чадырын- га олуруп алгаш, ыяш чыып чорааш, ыяш көдүрүп алгаш, чудук арта баскаш, ий черге тайгаш, ушкаш, дөңмээн сып алган. Куру- биле шарып алгаш, чартыы-биле союп чорааш, чадырынга келгеш чыткан. 2 Аүне кады улуг дааш келген. «Дөңмээ сынык, бертик кижи­ ни адыг кээп чиири ол-дур» дээш, боозун чыда сегирип алгаш, белеткенип чыдырда, чадыр эжиинден адыг кире халып келген. Углай туткаш адар деп баар орта, адыг кижи ышкаш тейлей берген. Демги аңчы бодап каан: «Ындыг эвес, соондан чүве сүрген, тын хоргадап келген чуве-дир» дээш, атпайн барган. 3 Адыг соонче-ле имнеп тейлээш, чыткан кижиниң чанынче чедип келген. Дыңнаарга база-ла соондан улуг дааш кел чыткан. Аңчы чадыр эжиинче соя бергеш, боозун хараалдап алгаш чыт­ кан. Кончуг улуг кара шокар чүве маңнап олурган. Төш бажын-