Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

эдериштирип, чаңгыс кодан кылыр дээни-биле дөмей-дир» деп-даа тургулаан. 4 Ол чугааны ынчан Хемчикке болгаш Таштыпка чурттап тур­ ган Хаан-Херети куш дыңнап кааш, бо ийи сөөк-аймакты төрел- дештирбес, а төлгечини чон мурнунга мегечи кижи кылыр дээш, чыгаанга киирген. 5 Хаан-Херети Таштып ховузунга хой кадарып чораан Чалчымай аңчының уруу Кондоманы алгыртыр-кышкыртыр теп алгаш чо- рупкаш, черниң черинде ээн тайгага аппарып салып каан. «Бо уругга чем эккеп бербес болза, хилинчек болур» — дээш, Хаан- Херети ужуп чорупкан. 6 Узун-Аңчының чедишкен шарызы Коолааш хемниң аксында кадыр ийден чуулгаш, ооргазын сый дүжүп алган. Дөрт-беш эр шарыны соккаш, кежин бажы-биле кудуруунга тудуш кылдыр сойгаш, иштин уштуп алгаш турда, шайдан ижип алыңар деп, Узун-Аңчының оглу Шоор-оол бо келген. Эътти Шоор-оол ыт- куштан кадарып турар бооп чыдып калган. Чоруурда, эрлер бал­ ды, бижектерин шарының улуг хырнынга каггылап каан. 7 Шоор-оол дыңнаарга, үстүнде чүве шиилээр, көрүптер дээрге, сүлде бо, медээжок улуг куш кылыйтып бадып орган. Корткан оол чүнү-даа канчаар аайын тыппайн, шарының улуг хырнының иштинче кире халаан. Оон «сиг-саг-ла» дээн. Ам бодаарга, дээр- де ужуп чораан. Шоор-оол уштунгаш, черге чылча дүшпезин бо- дааш, быжыгланып туттунуп чораан. Дыка үр чайганып келге- ниниң соонда черге сирт кылдыр дүшкени илдең. Бакылап көөрге, арыг иштинде. Шоор-оол корткаш, хырын иштинден үнмейн чыткан. 8 Ынчап чыдырда, чанында бичии үннүг кижи ишкирнигип турар болган. Дидимненип, бажын уштуп алгаш, кижи ыглаан угже көөрге, бичии уруг ыглап турган. Долгандыр көөрге, демги улуг куш чок. Шоор-оол үне халып келген. Уруг оолду баштай коре сал-ла кортканындан алгырыпкаш, харлыга берген турган. 9 Шак ынчаар Шоор-оол биле Кондома чурттап эгелээн чуве- дир. Олар чадыр-бажың тудуп алганнар. Чоорту дыл-чугаазы чаңгыс апарган. Ынчалза-даа оларның дылы тыва-даа эвес, дадар- даа эвес холушкак дыл апарган.