Мифы, легенды, предания тувинцев. - 2010. ([Т. 28.)

чазап алгаш, аңаа хой кыжазын хыл кылдыр херипкеш, өг кы­ рынга салып каарга, оозу каткаш, сырынга ырлай бээрге, кажык- тардан тепкелерин салып хөөнүн кииргеш, ол чадаганга ойнавы- шаан, уран тоолун ыдып, уян ырын ырлап эгелээрге, кадын биле чаш оглун база ашакты аңгы өргээге олурткаш, таңныылдадып-даа каан чүвең иргин. 10 Эртен ойнааш, Ак-Ой чуртунуң бай-байлаан, аңын-меңин, арга-ыяжын, оът-сигенин, аржаан-суун, ара-албатызының хөйүн мактап, угаан-сарыылын, күчү-шыдалын мактап, улуг чурттуң чо- нун, байлаан удуртуп баштаар адазының соон салгаар салгакчы оолду адага, чуртка, чонга шаңнаан аныяк кадынның чараш-чаа- гайын мактапиениң ийи эмииниң сүдү бүдүн өртемчей кырында кижи үрезин тоттуруп-өстүргенин мактап, тоолдап келир орта, хүн хөөреп, дүъш үези четкелек чорда, кадын ыглай каапкаш, кавайда оглун ап эмзире берген орда, хаан-авыгай кире моорлап келген чүвең иргин. Ашактың чадаганынга ак кадак баглап, бажын ажыр мактап, эктин ажыр шаңнап турган иргин. 36. кум-суу 1 Кум-Суу дээр кургаг элезинниг улуг шел Хемчик хемниң мур- нуу талазында Сесеге биле Ийме аразында чыдар. Ол кургаг элезинниг шөлдүң баарындан кара суг агып үнүп чыдар. Ону Кум-Суу деп адаар. Шаг шаанда чер-делегей бүдүп турар шагда, Кезер-Чиңгис хүн эргилдезинге уткуй Хемчикти чедип алгаш, чоруп орган. Сесеге ховуларын тавартыр чавыс арттар-биле ажырар дээш чоруп оргаш, Бурганга таваржы берген. 2 Бурган тургаш: — Кайы хире бергедеп чору сен? — деп айтырган. Кезер-Чиңгис тургаш: — Хемчиктиң четтингири амыр-ла чүве-дир, бурундуктуг буга-ла — дээн. Хемчик дыңнааш, хомудап, хорадай хона бергеш, бурундугун ушта тырткаш дезипкен. Хемчиктиң дыңнангыр, чет- тингирин Кезер-Чиңгис кажан-на мактаар ирги деп манап чо­ раан Хемчик «ооң четтингири бурундуктуг буга дег» дээнин дыңнааш, хорадаан чүве-дир.